ΤΟ  ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ  ΤΩΝ ΑΓΩΝΩΝ

  Την πρώτη ημέρα  γινόταν η τελετή  έναρξης των αγώνων. Το πρωί έφθανε η πομπή των αρχόντων ιερέων, Ελλανοδικών, αθλητών μέσω  της  Ιεράς  οδού από την Ήλιδα. Στο Βουλευτήριο γινόταν η τελετή ορκομωσίας   για  την τήρηση των κανόνων  μπροστά στο  άγαλμα του Ορκίου Διός. Στη συνέχεια καταγράφονταν οι αθλητές, χωρίζονταν κατά αγωνίσματα και κληρώνονταν κατά  ζεύγη  ή  κατά τη σειρά που θα αγωνίζονταν. Ακολουθούσαν οι αγώνες των σαλπιγγτών  και κηρύκων μπροστά στο στάδιο. Η υπόλοιπη ημέρα αφιερωνόταν στις θυσίες των θεωριών.

Τη δεύτερη ημέρα το πρωί, όλοι οι αθλητές και οι Ελλανοδίκες σε επίσημη πομπή πήγαιναν στο στάδιο όπου τους περίμενε συγκεντρωμένο το πλήθος. Ο κήρυκας κήρυττε την έναρξη των αγώνων με το αγώνισμα του σταδίου δρόμου και ακολουθούσε η πάλη παίδων, η πυγμή και το παγκράτιο.    

 Την τρίτη ημέρα το πρωί διεξάγονταν οι αρματοδρομίες στον ιππόδρομο και το απόγευμα στο στάδιο διεξαγόταν το πένταθλο (άλμα, δίσκος, πάλη, ακόντιο, δρόμος). Το βράδυ έκαναν θυσίες προς τιμήν του Πέλοπα.

     Την τέταρτη ημέρα αθλητές και επίσημοι σε εορταστική πομπή από το Γυμνάσιο προς το βωμό του Δία του πρόσφεραν θυσία εκατό βοδιών (εκατόμβη). Μετά τη λαμπρή τελετή διεξάγονταν τα αγωνίσματα του σταδίου, της πάλης, της πυγμής και του παγκρατίου της κατηγορίας ανδρών. Τα αγωνίσματα ολοκληρώνονταν με την οπλιτοδρομία.

   Η πέμπτη ημέρα ήταν αφιερωμένη στη βράβευση των νικητών. Οι Ελλανοδίκες τους στεφάνωναν στο ναό του Δία. Ακολουθούσε επίσημο γεύμα προς τους νικητές στο Πρυτανείο και εορταστικές εκδηλώσεις από όλους τους παρευρισκόμενους. 

·       ΤΑ ΑΓΩΝΙΣΜΑΤΑ 

   Τα αγωνίσματα ήταν τα γυμνικά, που διεξάγονταν στο Στάδιο και οι αθλητές ήταν γυμνοί και  τα ιππικά, που διεξάγονταν στον ιππόδρομο.

·       Δρόμος

Είναι το παλαιότερο άθλημα των Ολυμπιακών αγώνων. Μέχρι την13η Ολυμπιάδα (728 πΧ) ήταν το μοναδικό αγώνισμα στην Ολυμπία. Υπήρχαν τα εξής είδη δρόμων:

Στάδιο: Δρόμος ταχύτητας ενός σταδίου. Ο νικητής του σταδίου δρόμου λεγόταν σταδιονίκης και έδινε το όνομά του στην Ολυμπιάδα. Πρώτος σταδιονίκης στην Ολυμπία ήταν ο Ηλείος Κόροιβος.

Δίαυλος: Δρόμος ταχύτητας δύο σταδίων.

Δόλιχος: Δρόμος αντοχής από 7 ως 14 στάδια.

Οπλίτης: Δρόμος ταχύτητας 2 ως 4 σταδίων όπου ο δρομέας έτρεχε φορώντας χάλκινη πανοπλία.

·       Πένταθλο

Θεωρήθηκε το αρτιότερο άθλημα γιατί οι πενταθλήτες έπρεπε να διαθέτουν ευλυγισία, ταχύτητα, δύναμη και  αντοχή.  Περιελάμβανε τα παρακάτω αθλήματα:

      1. Δρόμος σταδίου.    

2. Άλμα: Διεξαγόταν σε  σκάμμα  με άμμο και βατήρα. Ο αθλητής έφτανε   στο βατήρα  χωρίς να  έχει τρέξει και έπαιρνε φόρα  ανεβοκατεβάζοντας τους αλτήρες, λίθινα ή μολύβδινα βάρη,  για  καλύτερα αποτελέσματα.

    3. Ακόντιο:   Διακρινόταν  σε  εκηβόλο  και  στοχαστικό.  Κατά  το   εκηβόλο  η  βολή  πραγματοποιούνταν  ελεύθερα  σε μήκος, ενώ  κατά το στοχαστικό είχε προκαθορισμένο στόχο και πραγματοποιούνταν από έφιππους ακοντιστές.

   4. Δίσκος:  Οι  δίσκοι  αρχικά  ήταν  λίθινοι  και   στη  συνέχεια  μολύβδινοι,  χάλκινοι  και σιδερένιοι. Όλοι οι δισκοβόλοι αγωνίζονταν με τον ίδιο δίσκο. Ο τρόπος ρίψης του δίσκου ήταν περίπου ίδιος με τον σημερινό.  

    5. Πάλη: Υπήρχαν δύο είδη πάλης, η ορθία ή ορθοπάλη, στην οποία   έπρεπε ο παλαιστής να ρίξει κάτω τον αντίπαλό του τρεις φορές, και η αλίνδησις  ή κύλισις, η  οποία  συνεχιζόταν μέχρι  ο  αντίπαλος να  αναγκαστεί   να   απαγορεύσει, δηλ. να παραδεχτεί  την  ήττα του  σηκώνοντας το χέρι του για να τον δει ο κριτής.

·       Πυγμή 

  Τα  χτυπήματα  των παικτών  είχαν  στόχο το  κεφάλι. Οι πυγμάχοι  χρησιμοποιούσαν  ιμάντες,  τυλιγμένους  γύρω  από την  παλάμη  και  τον καρπό για να  σταθεροποιούν το  χέρι.  Αργότερα χρησιμοποιούσαν γάντια.    Ο αγώνας  τελείωνε όταν ο ένας από τους δύο αντιπάλους  παραδεχόταν την  ήττα του.

·       Παγκράτιο

       Ήταν το πιο βίαιο άθλημα της αρχαιότητας, ένας συνδυασμός πάλης και πυγμής, στο οποίο  επιτρέπονταν όλα τα χτυπήματα εκτός από το δάγκωμα και το γδάρσιμο με τα νύχια. Οι αθλητές δεν φορούσαν ιμάντες ή γάντια και πάλευαν ή όρθιοι ή πεσμένοι στο έδαφος.

·       Αρματοδρομίες

Ήταν τα παλαιότερα αγωνίσματα, αριστοκρατικής καταγωγής και συνδέονταν με τη μυθική παράδοση των Ολυμπιακών αγώνων, αφού ο Πέλοπας και ο Οινόμαος αναμετρήθηκαν με τα άρματά τους. Διεξάγονταν στον ιππόδρομο και περιλάμβαναν τα εξής:

α) Τέθριππο, αγώνας άρματος που το έσερναν 4 άλογα

β) Συνωρίς, αγώνας άρματος που το έσερναν 2 άλογα,

γ) Τέθριππο πώλων, το άρμα έσερναν 4 πουλάρια,

δ) Συνωρίς πώλων, το άρμα έσερναν 2 πουλάρια,

ε) Απήνη, το άρμα έσερναν 2 ημίονοι (μουλάρια).

  Στην αρματοδρομία τα άρματα, που ήταν μικρά ξύλινα οχήματα με τροχούς, όπου επέβαινε ο ηνίοχος, έκαναν το γύρο του Ιπποδρόμου   8 έως 10 φορές. Νικητής ήταν ο ιδιοκτήτης του άρματος και όχι ο ηνίοχος.

·       Ιππικά αγωνίσματα

Περιλαμβάνονταν τα παρακάτω είδη:

    α) Ιπποδρομία κελήτων

    β) Ιπποδρομία φοράδων

    γ) Ιπποδρομία πώλων

   Οι ιππείς αγωνίζονταν γυμνοί και χωρίς σέλα, εφίππιο  και αναβολείς, κρατώντας στα χέρια ηνία και μαστίγιο.  Νικητές  ήταν  οι  ιδιοκτήτες,  αλλά  και  οι  ιππείς   δέχονταν  μεγάλες τιμές.

·       ΤΙΜΕΣ ΣΤΟΥΣ ΝΙΚΗΤΕΣ

    Οι νικητές των Ολυμπιακών αγώνων ονομάζονταν Ολυμπιονίκες. Ο επιφανέστερος ανάμεσά  τους ήταν ο νικητής του σταδίου δρόμου που έδινε και το όνομά του στην Ολυμπιάδα.

    Η τελευταία ημέρα ήταν αφιερωμένη στη στέψη των νικητών. Το έπαθλο ήταν μόνο ένα στεφάνι  από κλαδιά αγριελιάς, ο κότινος. Σύμφωνα με την παράδοση, την πρώτη καλλιστέφανο ελιά φύτεψε ο Ηρακλής και τον κότινο ως έπαθλο των αγώνων τον καθιέρωσε ο Ίφιτος, ύστερα  από χρησμό του μαντείου των Δελφών. Τα κλαδιά για τα στεφάνια των νικητών έκοβε με χρυσό μαχαίρι από την  καλλιστέφανο  ελιά,  που  βρισκόταν  νότια  του  ναού του Δία, ένας «παις αμφιθαλής» και τα τοποθετούσε στη χρυσελεφάντινη τράπεζα στο Ηραίο. Συχνά δίνονταν ως βραβείο και μάλλινες ταινίες που δένονταν στο μέτωπο ή στους βραχίονες και στους μηρούς των αθλητών Ανυπολόγιστη ήταν όμως η ηθική σημασία της νίκης την οποία ύμνησαν μεγάλοι ποιητές, όπως ο  Συμωνίδης, ο  Βακχυλίδης και  ο  μεγάλος Πίνδαρος.

    Τa ονόματα των Ολυμπιονικών αναγράφονταν  σε λίθινες στήλες και οι νικητές μπορούσαν να στήσουν στην  Ιερή Άλτη τον ανδριάντα τους, που στη βάση του χαράσσονταν τα ονόματα του νικητή, της πόλης του, του γυμναστή του και του αγωνίσματος. 

      Οι Ολυμπιονίκες επιστρέφοντας στην ιδιαίτερη πατρίδα τους απολάμβαναν πολύ μεγάλες τιμές. Το όνομά τους αποκτούσε μεγάλη δόξα και φήμη και έμενε αθάνατο. Κατεδαφιζόταν ένα τμήμα των τειχών της πόλης και τους υποδέχονταν με πανηγυρισμούς και επευφημίες πάνω σε τέθριππο άρμα. Στη συνέχεια τους απέδιδαν ειδικά προνόμια και αξιώματα. Οι τιμητικές διακρίσεις ποίκιλλαν από πόλη σε πόλη και από εποχή σε εποχή, φτάνοντας πολλές φορές στην υπερβολή λατρεύοντάς τους ως ήρωες.